Je zou het weer maar kunnen voorspellen aan de hand van signalen uit de natuur, dat zou wat zijn! Hebben we helemaal geen weer-app meer nodig!
Herinner je je nog dat je vroeger gewoon even uit het raam keek of naar buiten liep om te kijken of het droog zou blijven? Ik deed dat wel, mijn moeder en mijn oma ook. Wie deed dat vroeger eigenlijk niet? Naar buiten kijken om het weer te lezen was heel normaal om een was wel of niet buiten te laten drogen. Nu merk ik dat ik vaak op de weer app kijk. Stom, want gisteren werd hevige regen voorspeld, het zou heviger dan hevig gaan regenen bij ons. Uiteindelijk kwamen er maar 3 druppels naar beneden.
Vertrouwen op mijn intuïtie en de dingen die ik heb geleerd in plaats van autoriteit geven aan iets wat buiten mezelf ligt (zoals een simpele weer-app), dat was mijn les voor gisteren en ook voor vandaag. Ik ben er eens voor gaan zitten, om te herinneren wat ik vroeger heb geleerd over het weer en verzamelde daarbij wat informatie die best nuttig kan zijn om het weer te leren voorspellen zonder weer-app.
Als je goed op de natuur let, dan kun je aan de veranderingen in het gebied het weer voorspellen. Zo laten gevallen dennenappels een hele logische reactie zien op de luchtvochtigheid. Staan ze helemaal open (zoals op de foto) dan is het een droge lucht. Sluiten ze zich, dan is de luchtvochtigheid in de lucht een stuk groter en dus ook de kans op regen.
Rijmelarij als voorloper van de satellietkaarten
Vroeger werden er talloze rijmpjes bedacht om veranderingen in de natuur te onthouden. Hiermee trachtte men het weer te voorspellen wat een grote rol speelde bij het zaaien en oogsten in de landbouw, maar ook als “advies” om bij voorspelling van een strenge winter extra houtvoorraad aan te leggen en voldoende eten in te slaan.
“Noorden wind met volle maan kondigt een strenge winter aan.”
“Is de eerste week augustus heet, zorg voor goed warm winterkleed.”
Hoewel we nu het hele jaar ons voedsel in de supermarkt kunnen kopen en even op de weer-app kijken of we een paraplu mee moeten nemen of een zonnehoed, hadden weerspreuken vroeger echt een serieuze functie. Het was de reinste rijmelarij als voorloper van de huidige satellietkaarten. De voorspellingen zijn vaak gekoppeld aan een maand of aan een belangrijke landbouw periode of naamdag van een heilige.
“Leiden wind en regen op St. Plechelmus(15 juli) tot ongemak, dan vallen op St. Nikodemus(3 augustus) de mussen van het dak”.
“Zo d’eerste oogstweek is heet, een lange winter staat gereed.”
De eerste oogstweek begint volgens oud gebruik op 1 augustus tijdens Lughnasadh of Lammas.
Als het waait in de nacht, komt er binnen 3 dagen regen
Jaren geleden tijdens een vakantie in Crikvenica, Kroatië, maakte ik op een plaatselijke markt een praatje met een marktkoopman. Het was ontzettend warm herinner ik me nog en de marktkoopman maakte zich zorgen over de droogte. Mij was het opgevallen dat het die nacht erg had gewaaid en ik vertelde hem ” Als het waait in de nacht, komt er binnen 3 dagen regen”. “Geen sprake van!”, zei hij, “en ik ken deze streek en het weer, het blijft nog weken droog!”. Op de avond van de volgende dag kwamen er donkere wolken over drijven en we hebben die nacht en de dag daarop zo’n enorme regen gehad dat het water maar moeilijk kon worden afgevoerd door het riool. Deze observatie: “s nachts wind, gevolgd door regen, is voor mij tot dusver altijd uitgekomen. Maar ook de merkbare toename van windkracht op een mooie dag is een aanwijzing voor een weersverandering aldus meerdere bronnen.
“Maakt de spin in het web een grote scheur, de stormwind klopt spoedig aan de deur”
Weerspreuken en weer rijmpjes zijn ook nu nog erg nuttig. Stel je maar eens voor dat je gaat wandelen in de natuur. Zeker wanneer het onbekend gebied is wil je er zeker van zijn dat je bij noodweer een veilig onderkomen kunt vinden. Bij een sterke weersverandering zullen dieren altijd hun routine verbreken. Let er maar eens op: Spinnen die een gat maken in hun web verwachten storm.
“Maakt de spin in het web een grote scheur, de stormwind klopt spoedig aan de deur”.
Wanneer bijen en vlinders de bloemen niet meer bezoeken, schuilen ze voor het naderende weer. Maar een spin die ochtenddauw van zijn web schudt, verwacht een mooie dag. Spinnen zullen hun web niet repareren als er slecht weer op komst is.
Als kind leerde ik dat wanneer de zwaluwen overdag zeer laag over ons huis scheerden, we uit konden kijken naar een flinke onweersbui. Vogels vliegen lager wanneer er slecht weer op komst is. Bij mooi weer vliegen insecten hoger in de lucht en dus ook de vogels. Wanneer konijnen overdag ongewone activiteiten laten zien of wanneer eekhoorns veel voedsel naar hun nest brengen kan dit een voorspelling zijn voor slecht weer. Door te kijken naar kleine veranderingen in de natuur wordt het mogelijk om voor een korte periode het weer te voorspellen.
De bloemetjes van de Vogelmuur sluiten zich als er vocht in de lucht zit
Klaver sluit zich als er regen komt.
“Sluit het klaverblad, regen in het vat”
Viooltjes, in een groepje aangeplant, gaan met de bloemetjes naar elkaar toe staan als er regen komt. Ze zijn als kleine kwebbelende gezichtjes die dicht bij elkaar gaan staan kletsen. Bij mooi weer staan ze met de gezichtjes naar buiten gericht.
Een rijke oogst aan bessen of noten is het gevolg van een periode van droogte. Planten produceren altijd extra vruchten om de soort in stand te houden. Volgens de weerspreuken wordt een warme zomer vaak wel opgevolgd door een strenge winter. Houdt het maar eens in de gaten om er achter te komen of deze weerspreuk klopt.
“Veel noten op het harde hout, maakt de winter hard en koud”.
De bloemetjes van de Vogelmuur sluiten zich als er vocht in de lucht zit. Deze tere bloempjes raken snel beschadigd als er regen op valt of hagelstenen en wanneer dat gebeurt kunnen de bloempjes geen zaden maken om zich te verspreiden. Daarom blijft vogelmuur gesloten bij vocht in de lucht, ook al schijnt de zon. Want de regenwolken zullen dan snel verschijnen. Blijven de bloemetjes echter wel open bij een bewolkte lucht, dan komt er geen regen.
“It’s in the bones”
Sommige mensen voelen weersveranderingen in hun lijf, of hun botten. Dit kan voorkomen bij mensen met reumatische aandoeningen, bij likdoorns, diepe (oude) operatiewonden, of een “oude” botbreuk. Ook haar, met name krullend haar, is minder makkelijk in vorm te brengen wanneer er slecht weer op komst is.
Klank en geur zijn eveneens een weervoorspeller omdat bij nat weer geluid verder draagt dan gewoonlijk en geluiden op afstand duidelijker te horen zijn. De geur van bomen en planten wordt korte tijd voordat het begint te regenen sterker. (Veel) bomen en planten “openen” zich om de regendruppels te ontvangen.
“Morgen rood, water in de sloot, avond rood, mooi weer aan boord. “
Een rode ondergaande zon duidt op weinig vocht in de lucht, terwijl een rode lucht of rode opkomende zon regen aankondigt voor de dag. Een grauwe morgen is gewoonlijk het begin van een droge dag.
Ik ben benieuwd welke tekenen van de natuur jou het eerste opvallen wanneer je een wandeling maakt. Wil je mee wandelen met de kruiden en wildpluk wandelingen van Natuurwijze? Klik dan HIER voor de agenda en HIER voor de overige wandelingen.
Bronnen:
– Pelleboer, Jan H. – Volksweerkunde (boek)
– Enkhuizer Almanak
– Klazien uit Zalk – Er was eens … er is.
– SAS handboek
– Google search: weerspreuken
